Miłość jest jednym z najbardziej złożonych i fascynujących doświadczeń ludzkich. Od wieków stanowi przedmiot rozważań filozofów, artystów i naukowców. Psychologia miłości, jako dziedzina nauki, stara się zrozumieć mechanizmy rządzące tym uczuciem, analizując jego składowe, dynamikę oraz wpływ na relacje międzyludzkie.
Wśród wielu teorii próbujących uchwycić istotę miłości, na szczególną uwagę zasługuje Trójczynnikowa teoria miłości Roberta Sternberga oraz koncepcje Bogdana Wojciszke, które razem oferują kompleksowy model rozwoju związku miłosnego.
Trójczynnikowa teoria miłości Sternberga
Psycholog Robert Sternberg, zaproponował w 1986 roku teorię zakładającą, że miłość składa się z trzech podstawowych komponentów:
- Intymność: obejmuje uczucia bliskości, przywiązania, troski i wzajemnego zrozumienia. Charakteryzuje się pozytywnymi emocjami i bliskością, typową dla relacji z rodziną i przyjaciółmi.
- Namiętność: odnosi się do silnych emocji, pożądania seksualnego i fascynacji partnerem. Jest to intensywna siła motywująca do połączenia z partnerem, zawierająca zarówno radość, zachwyt, jak i niepokój, zazdrość i tęsknotę.
- Zobowiązanie: dotyczy decyzji o trwaniu w związku i dążeniu do jego utrzymania, mimo trudności i wyzwań. Jest to składnik podlegający świadomej kontroli, pozwalający na przetrwanie kryzysów.
Kombinacja tych trzech składników w różnych proporcjach prowadzi do powstania różnych rodzajów miłości, np. miłość romantyczna (intymność + namiętność), miłość przyjacielska (intymność + zobowiązanie) czy miłość kompletna (intymność + namiętność + zobowiązanie).
Fazy związku miłosnego – zmiany w czasie
Bazując na koncepcji Sternberga, Bogdan Wojciszke, polski psycholog społeczny, wyróżnił sześć faz typowych dla związku miłosnego, które odzwierciedlają zmieniające się proporcje intymności, namiętności i zobowiązania w czasie:
- Zakochanie: Faza charakteryzująca się dominacją namiętności i idealizacją partnera. Jest to etap krótkotrwały i intensywny, w którym partnerzy skupiają się na pozytywnych aspektach relacji, bagatelizując negatywne cechy.
- Romantyczne początki: W tej fazie, oprócz namiętności, zaczyna rozwijać się intymność. Partnerzy dążą do pogłębienia relacji, budują zaufanie i troskę.
- Miłość kompletna: Etap, w którym wszystkie trzy składniki miłości – intymność, namiętność i zobowiązanie – są obecne w wysokim stopniu. Partnerzy są zadowoleni ze związku, empatyczni i podejmują ważne decyzje dotyczące przyszłości.
- Miłość przyjacielska: Namiętność słabnie, ale intymność i zobowiązanie pozostają silne. Relacja opiera się na wzajemnym przywiązaniu, zaufaniu i gotowości do pomocy. Utrzymanie intymności jest kluczowe dla przetrwania związku.
- Związek pusty: Intymność i namiętność zanikają, a zobowiązanie jest jedynym spoiwem łączącym partnerów. Często wynika to z braku umiejętności rozwiązywania problemów i zaniedbania relacji.
- Rozpad związku: W tej fazie nie występuje już żaden ze składników miłości, co prowadzi do zakończenia relacji.
Dlaczego należy z rozwagą podchodzić do klasyfikacji faz miłości w związku?
Warto zwrócić uwagę, że dokładne sklasyfikowanie każdego związku i wyznaczenie fazy miłości w jakiej para się znalazła wymaga wnikliwej analizy i odpowiedniej wiedzy o danych osobach, ich wartościach, postawach i temperamentach. Takie kategoryzowanie obarczone jest ryzykiem z kilku powodów:
Uproszczenie i generalizacja: Modele fazowe są uproszczeniem rzeczywistości. Rzeczywiste związki są dynamiczne i złożone, a poszczególne pary mogą przechodzić przez te fazy w różnym tempie, w innej kolejności lub wcale. Sztywne przypisanie związku do konkretnej fazy może ignorować indywidualne różnice i niuanse relacji.
Subiektywność i zmienność: Doświadczenie miłości jest subiektywne. To, co jedna osoba postrzega jako „miłość przyjacielską”, druga może interpretować jako „związek pusty”. Poziom intymności, namiętności i zobowiązania może się zmieniać w czasie i być różnie oceniany przez partnerów.
Ryzyko samospełniającej się przepowiedni: Etykietowanie związku jako „związek pusty” może prowadzić do pesymizmu i zniechęcenia, co w konsekwencji przyspieszy jego rozpad. Przypisanie związku do fazy, która sugeruje spadek namiętności, może podświadomie wpływać na zachowanie partnerów i prowadzić do obniżenia wysiłków na rzecz podtrzymania tego aspektu relacji.
Fazy miłości – podsumowanie
Trójczynnikowa Teoria Miłości Sternberga i koncepcja faz związku Wojciszke stanowią cenne narzędzie do zrozumienia dynamiki miłości i relacji międzyludzkich. Pozwalają na analizę poszczególnych etapów związku, identyfikację potencjalnych problemów oraz podejmowanie świadomych decyzji dotyczących przyszłości relacji.
Możliwość błędnej diagnozy: Wskazanie związku w danej fazie, bazując jedynie na zewnętrznych obserwacjach lub uproszczonych testach, może być błędne. Rzeczywiste problemy w związku często są ukryte lub maskowane przez powierzchowne cechy.
Jeśli potrzebujesz wsparcia w problemach z partnerem, możesz omówić je w naszym Centrum Psychoterapii. Umów się na konsultacje psychologiczne lub terapię dla par.
Poczytaj inne wpisy z poradnika
Emocje – skąd się biorą i do czego nam służą
Równowaga emocjonalna – jak ją osiągnąć i utrzymać?
Fazy miłości – jak czas wpływa na związki?
Psychologia miłości – ewolucyjne spojrzenie na miłość
Introwertyk – cechy, typy i zachowania osób introwertycznych
